تأملات في آيات الإفك (1)

#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>قال تعالى: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْأِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرّاً لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْأِثْمِ وَالَّذِي تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ * لَوْلا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً وَقَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُبِينٌ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>) [النور:11، 12] #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>. #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-bidi-font-family: Arial; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" dir=ltr>
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>
#e86530 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 3'" dir=ltr>ç #cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> معنى الآيتين:
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْأِفْكِ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): ظاهر في أن الذين افتعلوا حادثة الإفك جماعة، لا شخص واحد فقط، إلا إذا دل دليل من الخارج على أن الذي افتعله شخص واحد كما هو حال أكثر الأكاذيب، ولكن هناك من روجه، وأشاعه، وأكده، فصار حالهم واحداً، فكأنهم هم جميعا الذين جاؤوا بالإفك، ولعله لأجل ذلك ورد التعبير بـ (جاؤوا)، ولم يقل: افتعلوا.
#365f91 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191" lang=AR-SA>والأفك: #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> هو الكذب، والمراد به قذف واحدة من زوجات رسول الله ، وسمي القذف هنا إفكاً لأنه لم يكن صحيحاً، فإن القذف تارة يكون صدقاً، وتارة يكون كذبا، فمن رأى رجلاً وامرأة في حالة الزنا، ولم يكن معه ثلاثة شهود، فأخبر بذلك فهو قذف عند الله تعالى وإن كان صحيحاً.
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>عُصْبَةٌ مِنْكُمْ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): العصبة هي الجماعة، قيل: هم من ثلاثة إلى عشرة، وقيل: من عشرة إلى أربعين، وقيل غير ذلك.
#365f91 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191" lang=AR-SA>منكم: #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أي ممن صحب النبي ، بدليل الخطاب، لا من كفار العرب الآخرين، وهذا يدل على أن بعض صحابة النبي
من كان يرتكب المعاصي الكبيرة، وهذا دليل على أنه ليس كل من لقي النبي
مؤمناً به، ومات على ذلك فهو عدل صالح، لأن العدالة تختل بارتكاب كبائر الذنوب، وترجع بالتوبة.
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>لا تَحْسَبُوهُ شَرّاً لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): لا شك في أن قذف المحصنة المؤمنة من أعظم الكبائر، كما قال سبحانه: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>) [النور:23] #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>، فكيف إذا كانت تلك المؤمنة إحدى زوجات رسول الله ، فإن الجرم يعظم والذنب يتضاعف؛ لأن قذف الزوجة بالإفك يؤذي الزوج، فمضافاً إلى أنه فعل قبيح جدًّا في حد ذاته، فإنه يستلزم إيذاء رسول الله
، المتوعد عليه باللعنة والعذاب أيضاً، في قوله تعالى: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَاباً مُهِيناً #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>) [الأحزاب: 57] #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>.
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>فلا شك في أن حادثة الإفك شر على من صدر منهم ذلك، إلا أنها كانت خير لغيرهم، وإلا لكانت الذنوب العظام خيراً لا شراً، وهذا لا يقول به أحد، ولعل الوجه في كون هذه الحادثة خيراً أنها دلت على براءة زوجة النبي المقذوفة بالإفك، وأن ذلك يدل على بطلان القول بعدالة عموم الصحابة مهما ارتكبوا من الذنوب والكبائر كما يقوله بعضهم.
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْأِثْمِ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): أي أن كل واحد من الذين جاؤوا بالإفك، والذين روَّجوه وأشاعوه، نصيب من الإثم الذي اكتسبه لنفسه، بحسب ما صنع من افتعال الإفك أو إشاعته والترويج له، وهذا يدل على أن الله تعالى لم يعط أحداً من المذنبين صك براءة عن النار وإن كانوا من صحابة رسول الله ، وأن قواعد الثواب والعقاب عامة، والناس فيها سواسية من دون تمييز أو محاباة.
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>وَالَّذِي تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): أي الذي تولى كبره أي الذي تولى دوراً كبيراً في افتعاله أو إشاعته وبثّه، له عذاب عظيم، وهي عبارة تطلق في القرآن الكريم غالباً ويراد بها العذاب الشديد الأخروي.
#00b0f0 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Symbol; mso-hansi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-family: Tahoma; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 2'" dir=ltr>¡ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>لَوْلا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>): كلمة (لولا) تدل على التوبيخ والتنديم، أي أن المتكلم يوبخ المخاطب على المخالفة، أو يشعره بلزوم الندم على أنه لم يصنع ذلك، وربما يقال: إن كلمة (لولا) تدل على التحضيض، أي الحث الشديد على الفعل.
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>وهذه الآية أوضحت الوظيفة الشرعية عندما يسمع المؤمن قذفاً، فإن الواجب عليه أمران:
#365f91 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191" lang=AR-SA>الأمر الأول: #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> واجب قلبي، وهو حسن الظن بالمؤمنين المقذوفين والمؤمنات المقذوفات، فيظن بهم خيراً، فلا يصدق ما يقال فيهم من السوء والفحشاء، وإنما يبرئهم، ويحملهم على أحسن المحامل.
#365f91 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-themecolor: accent1; mso-themeshade: 191" lang=AR-SA>والأمر الثاني: #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> واجب فعلي، وهو أن ينكر هذا الإفك أو القذف، ويردّه، ويكذبه، وهذا ما ورد في ذيل الآية، وهو قوله سبحانه: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>وَقَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُبِينٌ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>).
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>وقوله تعالى: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>بِأَنْفُسِهِمْ #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>) يراد به: ظن المؤمنين بإخوانهم المؤمنين خيرا، والتعبير بذلك فيه دلالة على أن المؤمن ينبغي أن ينظر إلى أخيه المؤمن على أنه كنفسه، فإن المؤمنين والمؤمنات بعضهم أولياء بعض، ولهذا ورد في الحديث الشريف المروي عن النبي أنه قال: حب لأخيك ما تحبه لنفسك.
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>
#e86530 ; FONT-SIZE: 14pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: 'Wingdings 3'" dir=ltr>ç #cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'"> وهنا ينبغي أن ننبه على عدة أمور:
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(1) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أن قذف المؤمن والمؤمنة من أعظم الذنوب، وأشد المعاصي، وقد توعد الله عليه فاعله بالعذاب العظيم، فينبغي الحذر الشديد من الإقدام على مثل هذا الأمر، فإنه ظلم للمقذوف، وإيقاع للنفس في العذاب الأخروي واللعنة الإلهية.
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(2) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أن من أشاع القذف، وبثه في الناس، وخاض فيه، فهو شريك للقاذف في فعله القبيح، وله نصيبه الكبير من الإثم واللعن.
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(3) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أن الواجب على من سمع قذفاً لمؤمن أو مؤمنة أن يحسن الظن بالمؤمن المقذوف، وأن يرده ويكذبه.
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(4) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أنه لا يجوز للمؤمن أن يحدث الناس بما رأته عيناه وسمعته أذناه، فقد ورد في صحيحة محمد بن حُمران عن أبي عبد الله قال: من قال في أخيه المؤمن ما رأته عيناه، وسمعته أذناه، فهو من الذين قال الله عز وجل: ( #006600 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ في الدنيا والآخرة #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>) [النور: 19] #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>. (أمالي الصدوق: 276، الكافي 2/357).
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(5) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أنه إذا لم يجز للمؤمن أن يتكلم بما رأته عيناه وسمعته أذناه، فكيف يجوز له أن يتكلم بما يقال من الإشاعات التي لا يعلم صدقها، فإنه إن أشاعها وروَّجها فهو من الذين يحبون إشاعة الفاحشة في الذين آمنوا من باب أولى.
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(6) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أن كثيراً من الناس مع شديد الأسف يتحدثون في أعراض الناس بلا روية، وبلا أي دليل، ويرون غير الدليل دليلا، ويرون القرينة التي ربما تكون كاذبة دليلاً، وهذا كله لا يجوز للمؤمن أن يخوض فيه.
#cc3300 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA>(7) #393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA> أن مقتضى السلامة ألا يتحدث المؤمن بما يعلم، فإنه لا يجب عليه ذلك، بل إن من وصف ما رأى فإنه ربما يكون قاذفاً كما قلنا، فالقاذف خاسر على كل حال وإن كان صادقاً.
#393939 ; FONT-SIZE: 16pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA" dir=rtl lang=AR-SA>قال الصدوق قدس سره في كتاب من لا يحضره الفقيه 2/399: قال أمير المؤمنين في وصيته لابنه محمد بن الحنفية: يا بني لا تقل ما لا تعلم، بل لا تقل كل ما تعلم.